اگر در حال یادگیری یک زمینه شغلی هستید و نیاز به راهنمایی‌های یک فرد باتجربه و آگاه داشته باشید، احتمالا شما در فکر پیدا کردن یک منتور هستید. منتور به شما کمک می‌کند دید وسیعی نسبت به زمینه شغلی خود پیدا کرده و هدف گذاری‌های واقع بینانه‌تری داشته باشید.
زمانی که شما کار جدیدی را شروع می‌کنید وظایف بسیار زیادی هستند که شما نمی‌توانید آن‌ها را پیش بینی کنید چون تجربه کافی ندارید لذا وجود یک منتور در چنین مورادی بسیار کمک کننده است.
اما سوال اصلی این‌جا است که اصلا منتور چه شخصی است و چه ویژگی‌هایی دارد؟
شخصی که عنوان منتور را به دوش می‌کشد باید ویژگی‌های بسیاری داشته باشد که ما در این مقاله به تعدادی از مهم‌ترین آن‌ها خواهیم پرداخت و به شما کمک می‌کنیم تا بهترین گزینه‌ها را به عنوان منتور برگزینید.
منتور (Mentor) چه شخصی است؟
منتور شخصی است که همانند یک راهنما هنگام رانندگی که نقشه‌ای به دست دارد کنار شما می‌نشیند و به شما در پیدا کردن مسیر درست راهنمایی می‌کند. این نوع راهنمایی از جنس تجربی و تخصصی است و هر فردی شایستگی این جایگاه را ندارد.
منتور در جهت دادن آگاهی دادن، حمایت، پشتیبانی و همچنین پاسخ به سوالاتی که در مسیر برای کارآموز پیش می‌آید آمادگی نشان داده و سعی می‌کند اطلاعات شغلی لازم را در اختیار کارآموز قرار دهد.
یک منتور کارآموز را تشویق می‌کند تا به سوی علایقش حرکت کرده و انگیزه داشته باشد، از طرفی کارآموز که تجربه کمی دارد از این نوع از رابطه می‌تواند درس‌های مفیدی بیآموزد.
در ادامه لیستی از سولات مهم در رابطه با منتور را برای شما آماده کرده‌ایم که به آن می‌پردازیم.
آیا منتور مد نظر من اشتیاق لازم را از خود نشان می‌دهد؟
منتورینگ همانند چیزی که در نیم دهه اخیر بوده است نیست و امروزه عوامل بسیاری از جمله اشتیاق فردی در منتورینگ اهمیت پیدا کرده‌اند. شما پیش از هرچیزی باید مطمئن شوید که منتور مورد نظر شما از اشتیاق کافی برای نقش خود برخوردار است و صرفا تجربه یا دانش در این زمینه معیار کافی و کاملی نیست.
شما باید صداقت و حمایت منتور خود را سنجیده و ببینید که آیا احساس همیاری و کمک را از او می‌گیرید و آیا او تمایلی به کمک از خود نشان می‌دهد یا خیر.
یک منتور خوب در ازای کمکی که به شما می‌کند انتظار دارد که رشد و پیشرفت را در شما مشاهده کند و صرفا به دنبال اهداف مالی خود نیست. در منتورینگ خودخواهی وجود ندارد.
آیا نیازهای خود را از منتور مشخص و شفاف کرده‌اید؟
شما وقتی که به دنبال منتور هستید به احتمال زیاد با گزینه‌های متعددی روبرو می‌شوید. این کار شاید شبیه خرید یک عطر باشد. شما با توجه به فصل، ظاهر و البته علاقه خودتان به سراغ عطری می‌روید که بیشترین تناسب را با شما دارد. هرچند که تنوع در عطرها بسیار بالا است ولی شما به یکی از آن‌ها احتیاج دارید.
بسیاری از افراد تصور می‌کنند تنها یک روش برای رسیدن به یک هدف وجود دارد و این خطا در منتورینگ متداول است. دارویی که برای ما مفید است برای فرد دیگر باعث ایجاد بیماری می‌شود پس خیلی مهم است که منتور شما تمام شرایط شما را برای انتخاب روش خود در نظر بگیرد و یا به عبارتی سیاه و سفید به مسائل نگاه نکند.
یک منتور خوب متناسب با ویژگی‌های شخصیتی، استعدادها، مهارت‌ها و خواسته‌های شما استراتژی می‌چیند و برای رشد و توسعه شما برنامه ریزی می‌کند و نمی‌خواهد که شما یک کپی از او باشید.
آیا منتور شما شجاعت کافی برای مقابله با چالش‌های جدید را به شما می‌دهد؟
وقتی یک مسیر شغلی راشروع می‌کنید، تغییرات بسیار زیادی در مسیر زندگی خود تجربه خواهید کرد و باید از منطقه امن خود خارج شوید. به خاطر داشته باشید که رشد همیشه با درد همراه است و در این مسیر شما باید یاد بگیرید که چگونه از این دردها درس‌های لازم را آموخته و تسلیم نشوید. یک منتور خوب از این موضوع به خوبی آگاه است و به شما باید کمک کند تا به صورت تدریجی از این منطقه امن خارج شده و ریسک پذیر بودن را یاد بگیرید. حمایت‌های منتور باید در راستای رشد شما بوده و باید به شما کمک کند تا در ابتدای راه به دنبال اهمال کاری و برگشتن به منطقه امن خود نباشید.
آیا منتور شما شنونده خوبی است؟
شنیدن مهارت بسیار سخت و در عین حال مهمی است که یک منتور باید از آن به خوبی برخوردار باشد. منتورها باید در مکالمات فعال بوده و در عین حال به صحبت‌های شما با دقت و حوصله گوش دهند تا از طریق ارتباط سودمند با شما اطلاعات لازم را به شما منتقل کنند.
توجه کنید که وقتی شما به سراغ یک منتور می‌روید، به این معنی است که شخص منتور باید مسئولیت پذیر بوده و وقتی را به شما اختصاص دهد تا با شما صحبت کند و اطمینان حاصل کند که همه چیز به خوبی پیش می‌رود. بنابراین اگر در زمان حرف زدن با او مدام مشغول کار با تلفن و انجام کاری دیگری است، این نشانه خوبی نیست. او باید در پاسخ به شما دقت کافی داشته باشد و حتی در مواردی ممکن است از شما بخواهد که نیاز به فکر کردن راجع به سوال شما دارد.
آیا منتور شما بازخوردهای مناسبی به شما می‌دهد؟
بازخوردها نقش مهمی در مسیر منتورینگ دارند. حتی حرفه‌ای‌ترین افراد نیز در کار نیاز به گرفتن بازخورد از دیگر اعضای تیم دارند و حتی در مقیاس بزرگ‌تر شرکت‌ها برای گرفتن بازخورد از مشتریان و مصرف کنندگان هزینه‌های بسیاری می‌کنند. دلیل این اهمیت این است که ما برای ایجاد تغییرات موثر به نظرات مخالف خود نیاز داریم و این لازمه‌ی رشد است. منتور در مسیر رشد شما اهداف بلند مدت و کوتاه مدت مختلفی ایجاد کرده و کنار شما قدم به قدم پیش می‌رود.
در فرآیند رشد شما منتور باید جلساتی را صرفا برای گرفتن بازخورد از شما برگزار کند و به صورت مکرر از وضعیت شما اطمینان حاصل کند تا در صورت نیاز تغییرات لازم را شکل دهد. از طرفی این بازخوردها نباید جنبه‌ی تحقیر آمیز و سمی داشته باشد بلکه این بازخورد در صدد آگاهی بخشی و ایجاد تغییراتی در مسیر باید شکل بگیرد.
آیا منتور شما اصول اخلاقی لازم را برخوردار است؟
اصول اخلاقی و انسانی نه تنها در منتورینگ بلکه در تمامی روابط انسانی یکی از موارد ضروری و لازم است. یک منتور باید در کنار تمام اشتباهات همراه شما بوده و به شما کمک کند تا مسئولیت اشتباه خود را بپذیرید.
او باید بداند که چگونه در ارتباطات با شما تاکتیک و سیاست لازم را به خرج دهد تا کمترین آسیب احساسی به شما وارد شود و در عین حال شما را متوجه مسئولیت‌هایتان کند. به عبارت دیگر هوش هیجانی یک منتور و توانایی او در همدردی با شما یکی از ویژگی‌های ضروری در مسیر منتورینگ به حساب می‌آید. منتور نباید خود را در قضاوت اخلاقی قرار دهد و شما را قضاوت اخلاقی کند زیرا این موضوع نه تنها ارتباط بین شما را بهم می‌زند بلکه باعث می‌شود شما احساسات و افکار خود را به مرور سرکوب کرده و از آن‌ها حرفی نزنید.
آیا منتور شما در زمینه کاری خود تخصص کافی دارد؟
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم یک منتور تخصص و دانش او در زمینه کاری خودش یا به عبارتی مهارت‌های سخت او است. شما باید اطمینان حاصل کنید که منتور آیا در جایگاه شایسته‌ای در زمینه تخصصی خود قرار دارد یا خیر، زیرا او قرار است به شما کمک کند که در مسیر خود به جایگاه شایسته خود برسید.
ممکن است فردی در رشته تخصصی مورد نظر شما فعالیت نداشته باشد و اگر شما این فرد را به عنوان منتور انتخاب کنید شانس موفقیت خود را کمتر کرده‌اید. پس هتر است که توجه کنید فرد مورد نظر در شاخه‌ی مد نظر شما فعال باشد.
آیا او شما را تشویق به آموزش بیشتر می‌کند؟
یک منتور باتجربه و حرفه‌ای آگاه است که برای پیشرفت در هر زمینه شغلی شما باید به‌روز باشید. او باید مدام شما را به یادگیری چیزهای بیشتری تشویق کند و به شما بهترین منابع لازم را جهت استفاده معرفی کند یا حداقل سرنخ‌هایی از منابع معتبر را به شما بدهد.
منتور باید به ارزش دانش و آگاهی و تاثیر آن برروی کار شما آگاه باشد و از طرفی باید مشتاق باشد که به شما این دیدگاه را منتقل کند زیرا خود او نیز در این رابطه ذینفع خواهد بود و از تبادل دانش با شما بهره خواهد برد. او باید به شما این ذهنیت را منتقل کند که هرگونه سرمایه گذاری روی خودتان یک موفقیت بزرگ در مسیر شغلی شما خواهد شد.
آیا منتور شما جهان بینی و چشم انداز مثبتی دارد؟
ذهنیت در هرکاری نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند و فردی با ذهنیت منفعل یا منفی نگر بعید است که در دنیای مدرن امروزی بتواند به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کند. داشتن ذهنیتی واقع بینانه و مثبت به فرآیند منتورینگ کمک بسیار زیادی می‌کند بنابراین حتما این مورد را جدی بگیرید.
زمانی که برنامه ریزی کردید حتما با منتور خود آن را درمیان بگذارید و از تجربیات او استفاده کنید، همچنین فراموش نکنید که برای پیشرفت در مهارت‌های خود خصوصا در زمینه شغلی یکی از بهترین گزینه‌های شما منتور شما است. سعی کنید از این طریق هم منتور خود را محک بزنید و هم از ذهنیت او در رابطه با مسایلی که با آن درگیر هستید اطلاع پیدا کنید و مراقب باشید که واقع بینی خیلی با بد بینی متفاوت است.
منتور شما می‌تواند در شما شور و اشتیاق لازم را برانگیخته کند؟
شخصی که در نقش منتور کنار شما حضور پیدا می‌کند باید آن‌قدر با انگیزه و مشتاق باشد که این انگیزه و اشتیاق را به اطراف خود نیز منتقل کند. منتور شما باید مشتاق پذیر چالش‌ها باشد و به شما شجاعت مقابله با آن‌ها را بدهد حتی وقتی که شرایط اندکی دشوار می‌شود و شما انگیزه کافی ندارید.
فراموش نکنید که صد البته شما مسئولیت بالا نگاه داشتن انگیزه و انرژی خود را دارید و این مسئولیت کسی دیگر نیست، اما کماکان این ویژگی برای یک منتور نکته بسیار مهم و ضروری است.
کلام آخر
انتخاب یک منتور فرآیند پیچیده و سختی نیست و فقط کافی است که شما موارد بالا را به خوبی رعایت کنید و متوجه نکات مهم باشید. در انتخاب خیلی وسواس به خرج ندهید و سعی کنید یکی از گزینه‌های مناسب را برای خود برگزینید. قطعا تلاش و کوشش شما نقش بسیار مهم‌تری از عوامل بیرونی دارد پس سعی کنید بیشتر انرژی خود را در این مدت صرف خودتان و برنامه‌های بلندمدت خود کنید.